Son Dünya Savaşı insanlık tarihinin gördüğü en kötü anıları bir daha asla silinmemek üzere zihinlere kazıdı. Altı yıllık bu süreç boyunca insana değer katan tüm güzel eylemler sıfırlandı. Artık sıfırdan başlayarak güzel şeyleri yeniden inşa etme zamanıydı. İşte tam bu sırada yeni bir sanat akımı kendini gösterdi.
Otto Piene
Almanyalı iki sanatçı; Otto Piene ve Heinz Mack… Onlar 1957 yılında başlayıp 10 yıl boyunca sanat dünyasını derinden etkileyen ZERO Akımının iki kurucusu. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra ölü bir ülkeye dönüşen Almanya’da sanat hayatını yeniden canlandırmak için yola çıktılar. Tam da bu nedenle Piene ve Mack, kendilerini o güne kadar bilinen sanat akımlarından farklı bir arayış içine yönlendirdiler. Onlara göre, savaşla kendini bir kez daha sıfırlayan dünyanın geneli gibi sanat da sıfırdan başlamalıydı. İkili, bunun sadece teknoloji ve bilimin ışığında, daha önce hiç kullanılmamış malzemelerin kullanılması ile gerçekleşebileceği savını öne sürdü. Birkaç yıl sonra başarılı heykeltraş Günther Uecker de kendilerine katılacaktı.
Heinz Mack, Otto Piene, Günther Uecker
Otto Piene ve Heınz Mack ile başlayan harekete birkaç yıl sonra başarılı heykeltraş Günther Uecker de katılacaktı.
İlk büyük sergi
1957’de Heinz Mack ve Piene tarafından kendi stüdyolarında düzenlenen önceki sergiler akıma yeni sanatseverleri kazandırmak adına çok büyük etki yaratmıştı. Ancak, 1959’da sanatçılar Pol Bury, Paul van Hoeydonck, Jean Tinguely ve Daniel Spoerri, Anvers’teki Hessenhuis’te Zero’ya ilk kez uluslararası bir izleyici kitlesi kazandıran bir sergi olan “Motion in Vision – Vision in Motion”ı düzenledi. Bu sergi, 1957’de Mack ve Piene tarafından stüdyolarında düzenlenen önceki gösterilerden sonra ilk büyük Zero sergisiydi. 1960’ların başında, ise Henk Peeters, Amsterdam Stedelijk Müzesi’nin uluslararası direktörü Willem Sandberg’e, genç Avrupalı sanatçıların neslinin tek renkli eserlerini sundu. Mack, Piene ve Günther Uecker’e, Yves Klein ve Piero Manzoni’nin katkılarıyla akım daha da gelişti. Heinz Mack şu anda 93, Günther Uecker ise 92 yaşında.
Zero tüm dünyada
Monokrominin (tek renklilik) yanı sıra renk, titreşim, ışık ve hareket ögelerini de ön plana çıkan 1962 ve sonrasında düzenlenen sıra sergilerle ZERO Hareketi tüm dünyaya yayıldı. ZERO Hareketi’nin kurucularından Piene, Berlin’de düzenlenecek olan Sky Art etkinliğinin açılışına hazırlanırken taksi yolculuğunda kalp krizi geçirerek hayata gözlerini yümdu
Piero Manzoni, Yves Klein, Daniel Spoerri
Bir anlamda geleneksel sanata ve sanattaki hiyerarşiye tepki gösteren grup, 1967 yılında dağıldı.
Neden ‘Zero’ dediler?
Bu üç ismin öncülüğünde dünya gerçekten de o güne kadar görmediği kadar farklı bir sanat türüne şahitlik yapacaktı. Bu üç sanatçı ve ardılları, sıfırdan yaratılan farklı ve heyecan verici sergiler ve performanslarla gerçekten de sanat dünyasını canlandırmayı başardılar. Akım kısa sürede Almanya sınırların ötesinde de benimsendi ve tüm dünyada kendini göstermeye başladı. Bu sanat akımının öncüleri, sanatı sıfırdan yaratma çabalarını merkeze alarak, kendilerine zero adını verdiler.
Zero akımı; nouveau réalısme, arte povera, minimalizm, opart, land art ve daha birçok sanat hareketinde nefes almayı sürdürüyor.
Zero eserleri Türkiye’de!
Bu sanat akımının en ünlü seçkileri 2 Eylül 2015 – 10 Ocak 2016 tarihleri arasında Türkiye’de de sergilenmişti. Sakıp Sabancı Müzesi’ndeki sergide; ateş, ışık, hareket, renk, titreşim gibi birbirinden farklı öğeler yer bulmuştu. Sanatçılarının deneyimleri, merakları, dönemin siyasi ortamıyla teknoloji ve bilimin nimetlerinden ilham alan eserler, formun ve manifestonun öne çıktığı sanat eserleriyle sanatseverleri adeta büyülemişti.
Jean Tinguely
Başka akımların içinde yaşıyor
Gün geçtikçe farklı sanatçılar da ZERO Akımına dahil olacaklardı. Bir anlamda geleneksel sanata ve sanattaki hiyerarşiye tepki gösteren grup, 1967 yılında dağılsa da sonrasında ardıl sanat akımlarına ilham kaynağı olmaya devam etti. Başka bir deyişle halen diğer yeni sanat akımlarının içinde yaşamayı sürdürüyorlar. Mack, Piene ve Uecker Zero Hareketi’ni başlatan isimlerdi. Sonrasında ise Fransa’dan; Jean Tinguely, Yves Klein ve Bernard Aubertin, İtalya’dan; Lucio Fontana, Piero Manzoni, Belçika’dan; Pol Bury İsviçre’den ve daha birçok ülkeden onlarca sanatçı aralarına katıldı. ZERO Akımı; Nouveau Réalisme, Arte Povera, Minimalizm, OpArt, Land Art ve daha birçok sanat hareketinde nefes almayı sürdürüyor.
Heinz Mack
Pol Bury
